Recenzje

Teatr rozkręca jednak absurd do tak kosmicznych rozmiarów, że niepodobna utrzymać powagę. Chichot ogarnia całą już salę gnieźnieńskiego Teatru im. Fredry, gdy Herr Hans z butnie teutońską miną (świetny Michał Opaliński) żali się, że zbudowane ze znaną niemiecką solidnością i precyzją fabryki śmierci Polacy potrafili przechwycić i rozpropagować w świecie jako polskie obozy koncentracyjne. Ale i to wybaczyliśmy - dodaje - choć nie przyszło to łatwo. Notabene ten dotkliwy żart świadczy dowodnie, że oglądamy wersję "Szajby" poprawioną i zaktualizowaną. Gdyby było inaczej, gdyby to było już w starym tekście, Małgorzata Sikorska-Miszczuk mogłaby spokojnie otworzyć wiarygodny gabinet przepowiadania przyszłości i kasować na tym duże pieniądze.

Szajba. To słowo według Małgorzaty Sikorskiej – Miszczuk najtrafniej oddaje charakter funkcjonowania Polaków. W naszym kraju każde spotkanie rodzinne, każde poranne wysłuchanie wiadomości pokazuje, jak daleko fruniemy, jaki potężne moce w nas buzują. To prawda, każdy ma swoją szajbę… co często uniemożliwia zbudowanie przestrzeni na kompromis, na rozmowę, na wspólną wizję.

Wydawać by się mogło, iż taki misz-masz to czysta zabawa formami, lecz stworzyć taki sceniczny galimatias, który równocześnie jest spójną, logiczną, chwilami komiczną w swoich paradoksach i absurdalności, chwilami prawdziwie przejmującą opowieścią to naprawdę duża sztuka. Wymaga ona i od autorki, i od reżysera, i od aktorów bardzo świadomego posługiwania się konwencjami poszczególnych gatunków, swobodnego przechodzenia między nimi a także wyczucia proporcji, by żaden z nich nie zdominował spektaklu. Wszystko to udało się całej ekipie realizatorów znakomicie - to "szajbnięte" przedstawienie posiada niezwykłą precyzję, dzięki której można sobie pozwolić na sceniczne szaleństwa

W spektaklu Marcina Libera powaga niweluje komizm, a fikcjonalność – autentyzm wielu wątków. W ten sposób osłabiona zostaje zarówno wymowa komediowa, jak i refleksyjna, tragiczna aktualność przedstawienia.

Political fiction – gatunek iście niebezpieczny. Odkąd Kapu z Jego Miłości Haile Selassie zrobił łachudrę i tyrana, raczej nurt artystycznie podejrzany. Małgorzata Sikorska – Miszczuk broni się jednak w swojej Szajbie – Mister Ble to figura otwarta. Wszelkie konkretne skojarzenia przypisuje widz, a nie twórcy. I to jest sztuka i Sztuka. Bo nie to jest ważne co autor miał na myśli, ale co słuchacz „w duszy swej dośpiewa”.

Znokautowani absurdem wokół nas, nie śmiejemy się już z żartów, które z surrealistycznych stały się dotkliwie realne. Nie bawi nas rzeczywistość wymyślona ku naszej uciesze, bo nie jest już wymyślona. Tego szukania "utraconej radości" nie przebaczę ci Polsko. Rewelacyjna "Szajba" w gnieźnieńskim teatrze z czarnej komedii zamieniła się w gorzki dramat.