Newsy

„Jest u Becketta pragnienie redukcji czasu, unieruchomienia wydarzeń. W „Czekając na Godota” czas – chociaż przeklęty – istnieje jeszcze po prostu dlatego, że otwiera się na przyszłość, choćby zawodną. Czas ma kierunek, tym kierunkiem jest Godot. Zdarzenia powtarzają się wprawdzie natrętnie i powtarzać będą chyba nieskończenie, ale szeregują się i ustawiają względem Zdarzenia, które przerośnie wszystkie pozostałe, jeżeli nastąpi: względem przyjścia Godota. Póki nadziei, póty czasu. A jeśli Godot nie przyjdzie, podporządkował sobie czas… Tyle więc czasu, ile czekania. W teatrze Becketta czas zmierza do bezczasu, ciało do rozkładu, działanie do nieruchomości, mówienie do milczenia – słowem istnienie do nieistnienia. Powiedzieć o człowieku najważniejsze to wypowiedzieć jego stosunek do śmierci. Wokół tej – i tylko tej – oczywistości pracuje wyobraźnia pisarza. Jest to więc – na pierwszy rzut oka – teatr pracowicie i jednolicie tragiczny. Co jest jednak u Becketta tragiczne? Czy zdarzenia? Na pewno nie. Zdarzenia nie niosą żadnej wartości, której zagłada byłaby przyczyną trwogi i wezwaniem do oczyszczenia. Co więcej, zdarzenia nie są nigdy szczególne, osobliwe: wszystko o czym mówi pisarz, przytrafić się musi – w tej czy podobnej postaci – wszystkim od początku do końca świata. Teatr Becketta odbywa się bez jakiejkolwiek nad zwyczajności. „Tragedia – pisał – nie opiera się o odpowiedzialność człowieka. Tragedia opowiada o ekspiacji. Ale nie o byle jakiej ekspiacji, spowodowanej naruszeniem nędznego kodeksu ułożonego przez lokajów dla szaleńców. Bohater tragiczny musi odcierpieć grzech pierworodny własny i swoich socii malorum (towarzyszy nieszczęścia): grzech narodzin”. Tym samym wraca Beckett do prastarego pojęcia tragedii”.

Jan Błoński

posłowie do S. Beckett Teatr,

Warszawa 1973